اولویت‌های ملی پژوهش سلامت در ایران
تعیین اولویت‌های ملی پژوهش سلامت در ایران برای تحقق اهداف بلندمدت سلامت
در این مطالعه، که با هدف تعیین مسیر آینده پژوهش‌های سلامت کشور و هم‌راستاسازی آن‌ها با نیازهای واقعی جامعه انجام شد، از روش بین‌المللی CHNRI (ابتکار پژوهش در سلامت و تغذیه کودک) استفاده شده است. این روش بر پایه مشارکت جمعی و امتیازدهی سیستماتیک به سؤالات پژوهشی استوار است و تاکنون در بیش از ۵۰ کشور و توسط نهادهایی چون سازمان جهانی بهداشت (WHO) و یونیسف مورد استفاده قرار گرفته است.
بیماری‌های غیرواگیر، چالش اصلی سلامت ایرانیان
مطالعه نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۵، بیش از ۱۹ میلیون سال از عمر مفید ایرانیان به دلیل بیماری یا مرگ زودرس از دست رفته است (DALYs) که ۷۴ درصد این بار به بیماری‌های غیرواگیر مانند بیماری‌های قلبی، سرطان و حوادث رانندگی مربوط بوده است. در این سال، بیماری‌های قلبی‌عروقی با سهم ۴۱.۹ درصدی، شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر در ایران گزارش شده‌اند.
این در حالی است که با وجود رشد سرمایه‌گذاری در بخش سلامت، بودجه پژوهش سلامت همچنان بسیار محدود باقی مانده و تنها درصد ناچیزی از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می‌دهد. از سوی دیگر، تحلیل‌ها نشان می‌دهد که پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه سلامت، هم‌راستا با اولویت‌های واقعی نظام سلامت کشور نبوده‌اند.
مشارکت ۴۸ متخصص ایرانی در تعیین اولویت‌ها
در این مطالعه، ۴۸ نفر از اساتید دانشگاه‌های علوم پزشکی، همراه با گروهی از تصمیم‌گیران، تأمین‌کنندگان مالی حوزه سلامت و ۶۸ نفر از ذی‌نفعان اجتماعی شرکت داشتند. از میان ۲۵۱ سؤال پژوهشی پیشنهادی، پس از غربال‌گری و حذف تکراری‌ها، ۱۲۸ سؤال نهایی انتخاب و بر اساس پنج معیار اصلی شامل: امکان‌پذیری، تأثیر بر سلامت، تأثیر اقتصادی، ظرفیت‌سازی و عدالت امتیازدهی شدند.
ده اولویت برتر پژوهش سلامت ایران
از میان موارد ارزیابی‌شده، ۱۰ اولویت اصلی پژوهشی برای پنج سال آینده ایران به شرح زیر معرفی شده‌اند:
- اصلاح نظام بیمه سلامت با هدف افزایش عدالت در دسترسی به خدمات؛
- ادغام پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر در مراقبت‌های اولیه سلامت؛
- شناسایی مداخلات مؤثر و کم‌هزینه برای پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر و سوانح رانندگی؛
- بازنگری در نظام آموزش پزشکی متناسب با نیازهای سلامت کشور؛
- ارزیابی همه‌گیرشناختی بیماری‌های غیرواگیر با رویکرد منطقه‌ای؛
- ارتقاء عدالت در توزیع منابع و خدمات سلامت؛
- شناسایی چالش‌های سلامت سالمندان و کاهش بار اقتصادی آن‌ها؛
- بررسی وضعیت مقاومت آنتی‌بیوتیکی و ترویج مصرف منطقی داروها؛
- تحلیل اثرات بحران آب بر سلامت عمومی؛
- گذار از نظام سلامت پزشک‌محور به مدل تیمی و چندحرفه‌ای.
گامی به سوی تحقق اهداف ملی و جهانی سلامت
پژوهشگران این طرح تأکید کرده‌اند که نتایج به‌دست‌آمده می‌تواند به هدایت سیاست‌گذاران در تخصیص بهینه منابع پژوهشی، رفع شکاف‌های دانشی و هم‌راستایی اقدامات علمی با اهداف سیاست‌های کلی سلامت و اهداف توسعه پایدار سلامت سازمان ملل کمک کند.
سروش