توصیه‌هایی برای جلوگیری از مشکلات گوارشی زائران اربعین
دکتر رامین مظفری کرمانی روز پنجشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به نشانه‌های بیماری گوارشی گفت: در صورتی که فرد در طول پیاده‌روی اربعین به علائم گوارشی مانند دل‌درد، دل‌پیچه، اسهال شدید، مبتلا شد قبل از هر گونه خوددرمانی (به‌ویژه مصرف آنتی‌بیوتیک) در اسرع وقت به نزدیک‌ترین درمانگاه هلال احمر جمهوری اسلامی ایران در شهرهای نجف، کربلا، کاظمین و بغداد در کشور عراق و به تمام مراکز خدمات جامع سلامت در شهرهای مختلف ایران و همچنین پایگاه‌های مراقبت بهداشتی درمانی در پایگاه‌های مرزی مراجعه و خدمات آزمایشگاهی و درمانی دریافت کند.
وی افزود: زمانی که اجابت مزاج (مدفوع) شل و آبکی باشد، فرد دچار اسهال شده و اگرچه احساس بدی به شخص می‌دهد، اما معمولا مشکل جدی نیست.
متخصص طب کودکان و نوزادان گفت: اسهال معمولا دو تا سه روز طول می‌کشد، اگر به درمان نیاز داشته باشد معمولا داروهای بدون نسخه ضد اسهال کفایت می‌کند، بسیاری از افراد حداقل یک یا دو بار در سال اسهال را تجربه می‌کنند و اگر فرد عارضه خاصی مانند مثل سندرم روده تحریک‌پذیر، داشته باشد، اسهال را به دفعات بیشتری تجربه می‌کند.
علائم اسهال چیست؟
وی احساس مکرر دفع مدفوع، مدفوع رقیق یا شل، تهوع و استفراغ، نفخ شکم، کرامپ و گرفتگی را از جمله این علائم اسهال اعلام کرد و افزود: علائم شدیدتر که در اسهال‌های جدی دیده می‌شود، معمولا شامل وجود خون، مخاط یا غذای هضم نشده در مدفوع، کاهش وزن، تب است.
عضو وابسته مرکز خدمات تخصصی تولید محتوای سلامت گفت: اگر مدفوع آبکی بیشتر از سه بار در روز طول بکشد و مایعات کافی مصرف نشود، ممکن است فرد دچار کم‌آبی شود، کم‌آبی در صورت درمان نشدن می‌تواند فوق‌العاده خطرناک باشد.
علت اسهال چیست؟
وی با بیان معمولا اسهال در اثر ویروس ایجاد می‌شود که روده را عفونی می‌کند، افزود: در صورت مشاهده هر یک از موارد، وجود خون در اسهال یا مدفوع سیاه و قیری شکل، تب بالا یا تبی که بیشتر از ۲۴ ساعت طول بکشد، اسهالی که بیشتر از ۲ روز ادامه یابد، بلافاصله باید به پزشک مراجعه شود.
مظفری کرمانی با اشاره به علامت کم‌آبی (دهیدراسیون) گفت: فرد با مشاهد ادرار تیره، کم شدن مقدار ادرار (کمتر از حد معمول)، سریع شدن ضربان قلب، سردرد، خشکی پوست، احساس تحریک‌پذیری یا سرگیجه، باید بلافاصله به بخش اورژانس مراجعه کند.
وی درباره درمان اسهال در خانه گفت: داشتن یک رژیم غذایی اصولی در زمان بیماری اسهال به رفع این بیماری کمک زیادی می‌کند. همچنین، این نکته را باید توجه داشت باید که پس از هر بار اجابت مزاج و مدفوع شل، مایعات از دست رفته بدن خود را با خوردن حداقل یک فنجان آب یا مایعات جبران کرد.
این پزشک متخصص نوشیدن مایعات فراوان مانند نوشیدنی‌های الکترولیتی (مخلوط شکر، نمک و آب)، آب و آبمیوههای بدون شکر، خوردن نوشیدنی و مایعات فراوان در بین وعده‌های غذایی نه همراه با غذا، خوردن عرق نعناع و آب جوش به همراه نبات از جمله دیگر توصیه‌ها اعلام کرد.
عضو هیات علمی گروه ارتقای سلامت پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، درباره میزان مجاز نوشیدن مایعات و یا (او آر اس) در کودکان کمتر از دو سال بعد از هر مدفوع شل، گفت: این میزان می‌تواند تا نصف فنجان برای کودکان دو تا ۱۰ سال، تا یک فنجان برای کودکان بزرگ‌تر باشد. همچنین بزرگسالان به صورت نامحدود می‌توانند مایعات و یا (او آر اس) مصرف کنند. اگر محلول (او آر اس) در دسترس نبود، ۶ قاشق چای‌خوری شکر به‌علاوه یک قاشق چای‌خوری نمک در یک لیتر آب سالم مخلوط و طبق دستور مصرف شود.
چه غذاهایی برای درمان اسهال خوردن مفید است؟
وی گفت: خوراکی‌هایی مانند برنج سفید، سیب یا آب سیب تازه، نان تُست، فرنی برنج، بلغور جو دوسر، در روزهای اول بیماری اسهال بسیار مفید هستند؛ اما توصیه می‌شود که آن‌ها در وعده‌های کوچک میل شود تا از کار کردن بیش از حد دستگاه گوارش جلوگیری کند. غذاهای پروبیوتیک مانند ماست و دوغ به بهبود تعادل باکتری‌های خوب و بد در روده و هضم بهتر غذا کمک می‌کند، مصرف غذاها و مایعات سرشار از سدیم مانند سوپ، آبگوشت، مصرف غذاها و مایعات غنی از پتاسیم از قبیل موز، سیب‌زمینی آب‌پز، آبمیوههای رقیق شده از جمله غذاهای مفید است.
مظفری کرمانی گفت: آبمیوههای مصنوعی، انگور، عسل، خرما، انجیر، نوشابه، آلو، لبنیات به‌ویژه شیر، غذاهای تند و سرخ کردنی و غذاهایی که باعث تولید گاز در روده‌ها می‌شوند مانند انواع کلم و نوشیدنی‌های گازدار، ممکن است اسهال را بدتر کنند.
آیا اسهال خطرناک است؟
وی اضافه کرد: در بسیاری از موارد این بیماری، نگران‌کننده نیست و بعد از چند روز با رعایت نکات غذایی و مراجعه به پزشک درمان خواهد شد اما اگر اسهال باعث کم‌آبی شود و آن را جدی نگیرید می‌تواند خطرناک باشد. کم‌آبی در کودکان، افراد مسن و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بسیار خطرناک است. بنابراین اگر فرد بزرگسال و یا کودک به علائم اسهال شدید دچار شد، در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه شود.
این متخصص توصیه کرد زائران اربعین، علائمی همچون تشنگی بیش از حد، خشکی دهان یا پوست، ادرار کم، نداشتن ادرار، ادرار تیره، تب بالای ۳۹ درجه در بزرگسالان و خیس نشدن پوشک به مدت سه ساعت یا بیشتر، تب بالای ۳۹ درجه، خشکی دهان یا زبان، گریه کردن بدون اشک، خواب آلودگی، گودی چشم را جدی بگیرند.
وی برای پیشگیری از اسهال در پیاده‌روی اربعین توصیه کرد: تنها غذاهایی مصرف شود که کاملا پخته شده و داغ سرو می‌شوند، از مصرف غذاهای مانده خودداری شود، میوه‌ها و سبزیجات تنها در صورتی مصرف شود که یا آن‌ها را کاملا با آب تصفیه‌شده شسته و یا پوست آن‌ها را کنده باشند. تنها نوشیدنی‌هایی که در کارخانه بسته‌بندی شده‌اند مصرف شود. از مصرف یخ خودداری شود، چرا که مشخص نیست با آب تصفیه‌شده تولید شده باشد.
این متخصص تاکید کرد: زائران اگر به صابون و آب در دسترسی ندارند، از مایع‌های ضدعفونی‌کننده حاوی الکل استفاده کنند، همچنین استفاده از آب معدنی و آب جوشیده شده به جای آب لوله‌کشی شهری توصیه می‌شود و بهتر است از خوردن گوشت خام یا نیم‌پز و محصولات لبنی غیر پاستوریزه پرهیز شود.
سروش